“หมอยง” ไขข้อมูลกระจ่าง ทำไมคนหายแล้วถึงกลับมาติดโควิดอีกได้

“หมอยง” ไขข้อมูลกระจ่าง ทำไมคนหายแล้วถึงกลับมาติดโควิดอีกได้

ศ.นพ.ยง ภู่วรวรรณ หัวหน้าศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยา คลินิกภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัว เผยสาเหตุทำไมเชื้อไวรัสโควิด-19 ถึงอยู่ได้นานหลายสัปดาห์ คนหายแล้วก็กลับมาติดเชื้ออีก

“การตรวจพบเชื้ออยู่นานหรือในรายที่เป็นลบ แล้วตรวจพบใหม่อีกดังที่เป็นข่าว บางรายตรวจพบเชื้ออยู่ได้นาน หลายสัปดาห์ ต้องทำความเข้าใจก่อนว่าการตรวจเชื้อในปัจจุบันนี้ จะตรวจหาพันธุกรรมของไวรัสหรือ RNA ของไวรัสด้วยวิธี real-time RT PCR วิธีการดังกล่าวมีความไวสูงมากเช่นมีไวรัสเพียง 10 – 100 ตัวก็ตรวจพบได้ เพราะการตรวจเป็นการขยายพันธุกรรม ขึ้นมาเป็น 2 ยกกำลัง 40 เช่นไวรัส 1 ตัวหรือ DNA 1 เส้น

สามารถเพิ่มปริมาณไวรัส DNA ให้เป็น 2 ^ 40 เส้น ก่อนทำการวัด (เราลองคำนวณดูว่ามีกี่เส้น)ผู้ป่วย โควิด-19 ในระยะแรก ที่ได้ทำการตรวจมามาก จะพบว่ามีปริมาณไวรัสสูงมากจริงๆจึงเป็นเหตุให้ทำไมโรคนี้ติดต่อกันง่ายมากในการเพิ่มจำนวนบางครั้ง แค่ 10 รอบ (2 ยกกำลัง 10) เราก็ตรวจพบแล้วแสดงว่ามีไวรัสต้นทุนอยู่มากแค่ยกกำลังนิดหน่อยก็ตรวจพบแล้วถ้าได้ติดตามผู้ป่วย แม้จะเข้าอาทิตย์ที่ 2 ที่ 3ถ้าปริมาณไวรัสลดลงเรื่อยๆจำนวนรอบในการตรวจหรือเพิ่มจำนวน ก็จะสูงขึ้นเช่น ตรวจพบที่จำนวนรอบ ยกกำลังที่ 37 และ 38 หรือในเชิงปริมาณหมายความว่ามีไวรัสน้อยลงไปเรื่อยๆ (คงจะเข้าใจยากสักนิด นี่แหละทำไมต้องเรียนคณิตศาสตร์)

ถ้าเข้าสู่อาทิตย์ที่สอง ไวรัสน้อยกว่าที่ 1 อาทิตย์ที่ 3 ไวรัส น้อยกว่าที่ 2 และน้อยลงไปเรื่อยๆ ก็ถือเป็นภาวะปกติของผู้ป่วย
ผู้ป่วยที่ตรวจถึง 6 ครั้ง แล้วยังตรวจพบอยู่ ถ้าเรียงลำดับ พบว่าไวรัสน้อยลงไปเรื่อยๆก็ถือเป็นเรื่องธรรมดาที่อาจจะเป็นไปได้
ทำนองเดียวกันในบางครั้งการตรวจให้ผลลบแล้ว เมื่อติดตามต่อไปเกิดได้ผลบวกเราก็คงจะต้องดูปริมาณไวรัสในทางอ้อมเช่นปริมาณไวรัสน้อยมาก หรือใกล้ตกขอบที่จะเป็นบวก ก็ถือว่าเป็นเรื่องเป็นไปได้เพราะการตัดสินใจว่าเป็นบวกหรือลบเราถืออยู่ที่เส้นเส้นนึงและถ้าอยู่ใกล้เส้นที่จะเป็นบวกหรือลบ ก็คงไม่แปลก

ดังนั้น ในรายที่เป็นลบ แล้วมาตรวจใหม่เป็นบวก ถ้าปริมาณไวรัสน้อยมาก ใกล้เส้นบวกลบก็ขอให้สบายใจ ไม่ใช่เรื่องที่ว่าผู้ป่วยไปติดมาใหม่เพราะ การตรวจในห้องปฏิบัติการในระดับ DNA เป็นการตรวจที่ไวมาก เพียงเศษของ DNAไม่กี่ เส้นเราสามารถขยายขึ้นมาให้ตรวจพบได้และสิ่งที่สำคัญจะต้องรู้ว่า สารพันธุกรรมที่ตรวจพบนั้นยังมีชีวิตอยู่หรือไม่สามารถทำได้ด้วยการเพาะเชื้อ ว่าไวรัสยังสามารถแบ่งตัวเพิ่มจำนวนได้หรือไม่บนเซลล์เพาะเลี้ยงดังนั้นการแปลผลแลป เราจะไม่แปลผลแลปครั้งเดียว เราคงต้องดูครั้งก่อนหน้านั้นมาประกอบด้วยโดยเฉพาะในเชิง กึ่งปริมาณ สามารถทำได้ในห้องปฏิบัติการหลังกลับบ้าน คนไข้ต้องเก็บตัว ที่รัฐจัดให้ หรือที่บ้านอย่างเคร่งครัดอีกอย่างน้อย 14 วันไม่ให้เชื้อที่อาจหลงเหลือ แพร่กระจายได้การดูแลรักษาผู้ป่วย เราไม่ได้รักษา